Дар гардиши савдои хоричӣ ба ҳиссаи мамлакатҳои ИДМ 40,1 фоиз ё 1526,5 млн. доллар ва ба ҳиссаи мамлакатҳои хориҷи дур 59,9 фоиз ё 2280,9 млн. доллар рост меояд. Касри тарози савдо бо мамлакатҳои ИДМ – 1205,3 млн. доллар, бо мамлакатҳои хориҷи дур -841,8 млн., долларро ташкил додааст.

Умуман ҳаҷми гардиши савдои хориҷӣ дар моҳҳои январ – сентябри соли 2013 нисбат ба моҳҳои январ - сентябри соли 2012 бо мамлакатҳои ИДМ 4,9 фоиз ё 78,3 млн. доллар кам шудааст ва бо мамлакатҳои хориҷи дур бошад 11,4 фоиз ё 233,0 млн. доллар зиёд шудааст.

Дар моҳҳои январ – сентябри соли 2013 содироти мол 880,1 млн. долларро ташкил кард, ки нисбат ба моҳҳои январ - сентябри соли 2012-ум 9,2 фоиз ё 89,3 млн. доллар кам аст. Воридоти мол ба ҷумҳурӣ 2927,3 млн. долларро ташкил кардааст, ки нисбат ба моҳҳои январ - сентябри соли 2012-ум 9,1 фоиз ё 244,0 млн. доллар зиёд мебошад.

Дар моҳи сентябри соли 2013 нисбат ба моҳи сентябри соли 2012 гардиши савдои хориҷӣ 6,4 фоиз ё 26,9 млн. доллар кам шудааст.

Аз он ҷумла гардиши савдои хориҷӣ дар моҳи сентябри соли 2013 нисбат ба моҳи сентябри соли 2012 бо мамлакатҳои ИДМ 8,0 фоиз ё 14,4 млн. доллар ва бо мамлакатҳои хориҷи дур 5,2 фоиз ё 12,5 млн. доллар кам шудааст.

Дар моҳи сентябри соли 2013 содироти молҳо нисбат ба моҳи августи соли 2013-ум 44,9 фоиз ё 54,4 млн. доллар ва воридот бошад 7,9 фоиз ё 27,9 млн. доллар кам шудааст.

Дар моҳҳои январ - сентябри соли 2013 содироти воситаҳои нақлиёт нисбат ба моҳҳои январ- сентябри соли 2012-ум 3,2 баробар ё 107,0 млн. доллар, мошинолот ва таҷҳизот 2,7 баробар ё 13,9 млн. доллар, маҳсулоти растанӣ 17,2 фоиз ё 5,7 млн. доллар, асбобу анҷоми оптикӣ, тиббӣ ва ченкунӣ 2,6 баробар ё 2,0 млн.доллар, чӯбу тахта ва маснуоти он 11,9 баробар ё 0,3млн. доллар, қоғазу картон ва маснуоти онҳо 74,8 фоиз ё 0,3 млн. доллар зиёд шудааст.

Дар айни ҳол, содироти фузулоти арзонбаҳо ва маснуоти онҳо 28,9 фоиз ё 124,7 млн. доллар, маҳсулоти маъданӣ 30,9 фоиз ё 26,3 млн. дллар, газвори насссоҷӣ ва маснуоти онҳо 13,5 фоиз ё 23,8 млн. доллар, фулузоти қимматбаҳо 10,7 фоиз ё 6,6 млн. доллар, маҳсулоти тайёри озуқа 26,7 фоиз ё 0,3 млн. доллар, пӯсти хом ва чарм 7,6 фоиз ё 0,2 млн доллар кам шудааст.

Содирот аз рӯи гурӯҳҳои молҳо

Воридоти васоити нақлиёт 37,9 фоиз ё 151,4 млн. доллар, фузулоти арзонбаҳо ва маснуоти онҳо 32,8 фоиз ё 53,7 млн. доллар, мошинолот ва таҷҳизот 8,1 фоиз ё 22,8 млн. доллар чӯбу тахта ва маснуоти он 14,5 фоиз ё 20,9 млн. доллар, маснуот аз санг, гулгаҷ ва семент 25,9 фоиз ё 13,7 млн. доллар, ашёи полимерӣ, резина ва маснуоти онҳо 29,2 фоиз ё 12,3 млн. доллар, маҳсулоти тайёри озуқа 6,0 фоиз ё 10,4 млн. доллар газвори насоҷӣ ва маснуоти онҳо 30,6 фоиз ё 7,5 млн. доллар, маҳсулоти чорво 8,3 фоиз ё 3,7 млн. доллар, пойафзол, каллапӯш 58,7 фоиз ё 3,0 млн.доллар ва ғайраҳо афзудааст.

Дар айни замон, воридоти қоғазу картон ва маснуоти онҳо 35,4 фоиз ё 14,3 млн. доллар, маҳсулоти растанӣ 4,4 фоиз ё 11,5 млн доллар, маҳсулоти саноати кимиё 3,1 фоиз ё 10,9 млн. доллар, маҳсулоти маъданӣ 1,8 фоиз ё 10,1 млн. доллар, асбобу анҷоми оптикӣ, тиббӣ ва ченкунӣ 7,0 фоиз ё 2,0 млн доллар, чарбу, равғани чорво ва растанӣ 6,7 фоиз ё 4,7 млн. доллар, кам шудааст.

 Воридот аз рӯи гурӯҳҳои молҳо

Гази табиӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дар моҳҳои январ – сентябри соли 2013 ворид нагардидааст.

Дар амалиёти савдо афзоиши бештари содирот нисбат ба воридот бо Туркия (266,2 млн. доллар), Швейтсария (51,1 млн. доллар), Афғонистон (30,3 млн. доллар) мушоҳида шудааст.

• Сармоягузорӣ бо иштироки институтҳои байналмилалии молиявӣ 2002-2012 – 2,13 млрд.долл.ШМА
  
• Сармоягузории мустақими хориҷӣ то 9/2013 –  2,71  млрд.долл.ШМА
• Сармоягузории ғайримустақими хориҷӣ то 9/2013 –  1,84  млрд.долл.ШМА
• Сармоягузории мустақими хориҷӣ, 9 моҳи 2013 –  208,9  млн.долл.ШМА
• Сармоягузории ғайримустақими хориҷӣ,  9 моҳи 2013 –  277,8  млн.долл.ШМА
• Минтақаҳои озоди иқтисодӣ – «Суғд», «Данғара», «Ишкашим», «Панҷ»

Ҳамчунин ҷиҳати фароҳам овардани шароит ва ҳавасмандии сармоягузорон қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хусуси гардонии амволи давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Шартномаҳо дар бораи тақсими молҳо», «Дар бораи консенсияҳо», «Дар бораи минтақаҳои озоди иқтисодӣ», «Дар бораи таърихи кредитӣ», «Дар бораи шарики хусусии давлатӣ» қабул карда шудааст. Илова бар ин дар назар аст, ки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи шартномаҳои сармоягузорӣ" қабул карда шавад.  
  

 Пас аз эълон шудани  ҳадафҳо ҷиҳати эҷоди фазои сармоягузорӣ дар кишвар ислоҳотҳо оид ба раванди сабти номи ашхоси ҳуқуқию вокеъӣ, низоми иҷозатдиҳӣ, тартиби гумрукӣ, гирифтани иҷозатномаҳои сохтмонҳо ва ғайраҳо осон карда шуд. Танҳо дар муддати якчанд сол аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон меъёрҳои муҳиме оид ба рушди сармоягузорӣ, бартараф намудани монеаҳо, осон намудани фаъолияти сармоягузорону соҳибкорон, ки ба иқтисоди кишвар зарар мерасонд, осон карда шуд.
    

Низоми равзанаи ягона ба роҳ мондашуд, ки барои ба қайд гирифтани тиҷорат, кам намудани литсензияҳои лозима, иҷозатномаҳо, назорати тафтишоти мукамали муфлисшавӣ ва ҳимояти саҳмиядорони афсудаҳоле, ки дар раванди ислоҳот қарор доранд ва дар сатҳи байналмилали баҳо додамешаванд, мусоидат менамояд. Дар ҳисоботи солонаи Бонки ҷаҳони «Doing Business» дар солҳои 2010-2011 Тоҷикистон дар қатори дигар кишварҳои беҳтарини ислоҳотҳо дар ҷои даҳум қарор дорад. Фаъолияти фазои сармоягузорӣ тавассути Шурои машваратии назди Президекти кишвар, ки ба он ҳам намояндагони бахши ҳуқуқӣ ва ҳам намояндагони бахши хусусӣ дохил мешаванд, дастгирӣ карда мешавад.
    

Дар қонунгузории кишвар барои фаъолияти сармоягузорӣ ва сармоягузорони дохиливу хориҷӣ низоми кафолати сармоягузорӣ ба роҳ монда шудааст, ки содироту воридоти даромади соҳибкоронро кафолат медиҳад. Ҳамчунин низоми преферентсияи андозҳо ва гумрук дар қонунгузории кишвар амал мекунад, ки дар фаъолияти он соҳибкорону сармоягузороне, ки дар рушди иқтисоди кишвар саҳмгузор мебошанд, монанди сохтани неругоҳҳои барқии обии хурд ва заводҳои пахта, имтиёзҳо дода мешавад.
    

Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати ҳавасманд ва ҷалб намудани соҳибкорон бо 25 кишвари ҷаҳон Созишнома оид ба андозбандии дукарата ва бо 18 кишвар Созишнома оид ба ҳифзи ҳуқуқи сармоягузорон ба имзо расонидааст ва санадҳои мазкур аз ҷониби Ҳукумати кишвар тасдиқ ва эътироф шудаанд. Нишонаи беҳбудӣ ва фароҳам овардани фазои сармоягузорӣ дар кишвар ин ҳамроҳ шудани Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2012 ба Конвенсияи СММ оид ба иҷро намудани қонунҳои арбитражӣ, ки 10 июни соли 1958 қбул карда шудааст, мебошад. 

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мушкилотҳои мавҷударо баназар гирифта, барои муккамал намудани идораҳои давлатӣ, сиёсати макроиқтисодӣ, фазои сармоягузорӣ ва ҳамкориҳои минтақавӣ чораҳои зарурӣ андешида истодааст.
Ҳамчунин Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2012 Конвенсия Нию Йорк оид ба эътибори қонунҳои судҳои арбитражӣ қабул ва ратификатсия намуд, ки Конвенсияи мазкур аз октябри соли 2012 ба расмият дароварда шудааст, ҳамзамон барнома роҷеъ ба беҳбуд ва ҳавасманд намудани сармоягузорон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон то солҳои 2012-2015 қабул карда шуд.

Дар солҳои 2007-2012 дар масъалаҳои асосии зерин корнамуд:

• Амали намудани ислоҳотҳои институтӣ
• Паст намудани корҳо ва омилҳои хатарҳои сармоягузорӣ
• Нест кардани монеаҳои дучоршавандаи сармоягузорон ва соҳибкорон

Ҳаҷми  умумии сармоягузории ғайримустақим ба ҳаҷми 1884,3 млн.дол ШМА расид, ки аз он давлатҳои ИДМ – 40,9 млн.дол ШМА (2,17%) ва кишварҳои хориҷи дур – 1843,3 млн.дол ШМА (97,8%). Кишварҳои асосии сармоягузории ғайримустақим ба иқтисодиёти кишвар: Хитой – 1093,0 млн.дол ШМА (58,0%), ШМА – 203,6 млн.дол ШМА (10,8%), Филиппин – 193,8 млн.дол ШМА (10,2%), Арабистони Саудӣ – 61,1 млн.дол ШМА (3,2%) мебошанд.

Дар нуҳ моҳи соли ҷорӣ ба Ҷумҳурии Тоҷикистон сармоягузории мустақими хориҷӣ ба ҳаҷми 208,9 млн. доллари ШМА ворид гашт, ки аз он аз кишварҳои ИДМ 47,9 млн. долл ШМА ва кишварҳои хориҷи дур 161,9 млн. долл. ШМА. Кишварҳои асосии сармоягузори мустақим ба Ҷумҳурии Тоҷикистон: Хитой – 92,9 млн. долл.ШМА Россия – 44,1 млн. долл.ШМА, Давлати Катар –17,9 млн. долл.ШМА, Британияи Кабир –17,6 млн. долл.ШМА.

Ҳамзамон, сармоягузории ғайримустақим 277,8 млн. долл. ШМА-ро ташкил дод, ки аз он аз давлатҳои ИДМ 30,2 млн. долл ШМА, кишварҳои хориҷи дур 247,6 млн. долл. ИМА. Кишварҳои асосии сармоягузории ғайримустақим: Хитой – 84,4 млн. долл.ШМА, Туркия – 46,0 млн. долл.ШМА, Россия  – 26,0 млн. долл.ШМА, Филиппин 20,6 млн. долл.ШМА ва ғайраҳо мебошад.

Хусусиятҳои танзими гумрукӣ дар минтақаҳои озоди иқтисодӣ

1. Минтақаи озоди иқтисодӣ қисми минтақаи гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад. Моли дар ҳудуди минтақаи озоди иқтисодӣ ҷойгиршуда бо мақсади озод намудан аз боҷҳои гумрукӣ ва андозҳо, инчунин манъ ва маҳдудкуниҳои дорои хусусияти иқтисодӣ, ки тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян шудаанд, ҳамчун моли берун аз қаламрави гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгиршуда ҳисобида мешавад.

2. Ба минтақаи озоди иқтисодӣ молҳои хориҷӣ ва ватанӣ бе пардохти боҷҳои гумрукӣ ва андозҳо, инчунин бе истифодаи манъ ва маҳдудкуниҳои дорои хусусияти иқтисодӣ, ки тибқи санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян шудаанд, ворид карда мешаванд.

3. Воридоти таҷҳизоти истеҳсолӣ, сохтмонӣ ва молҳои зарурӣ барои ташкили инфрасохтори минтақаҳои озоди иқтисодӣ аз ҷониби субъектҳо ва маъмурияти минтақаҳои озоди иқтисодӣ аз пардохти андоз ва боҷҳои гумрукӣ озод мебошад. Номгӯйи чунин молҳо  аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда мешавад.

4. Ҳангоми аз ҳудуди минтақаи озоди иқтисодӣ ба беруни Ҷумҳурии Тоҷикистон интиқол додани мол, андозҳо ва боҷҳои гумрукӣ, ба истиснои хироҷи барасмиятдарории гумрукӣ ситонида намешаванд, манъ ва маҳдудкуниҳои дорои хусусияти иқтисодӣ татбиқ намегарданд.

5. Ҳангоми  аз ҳудуди минтақаҳои озоди иқтисодӣ ба қисми дигари ҳудуди гумрукии Ҷумҳурии Тоҷикистон интиқол додани мол андозҳо ва боҷҳои гумрукӣ ситонида мешаванд ва чораҳои манъ ва маҳдудкуниҳои дорои хусусияти иқтисодӣ, ки мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудаанд, тибқи шартҳои низоми гумрукии қабулгардида татбиқ карда мешаванд.

6. Муайян намудани кишвари истеҳсолкунанда нисбати молҳои дар минтақаи озоди иқтисодӣ истеҳсолшуда ва ба он интиқолшаванда мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, амалӣ карда  мешавад.
7. Тартиби барасмиятдарории гумрукӣ ва баҳисобгирии молро дар ҳудуди минтақаи озоди иқтисодӣ қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.

Хусусиятҳои андозбандӣ дар минтақаи озоди иқтисодӣ

1. Низоми андози фаъолияти минтақаи озоди иқтисодӣ тартиб ва шартҳои андозбандии имтиёзноки фаъолияти субъектҳоро дар ҳудуди ин минтақа муқаррар мекунад.

2. Дар ҳудуди минтақаҳои озоди иқтисодӣ фаъолияти соҳибкорӣ, новобаста ба шаклҳои моликият, аз пардохти ҳама гуна андозҳо, ки дар Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ гардидаанд, ба ғайр аз андози иҷтимоӣ  ва андоз аз даромади шахсони воқеӣ озод карда мешавад.

3. Андози иҷтимоӣ ва андоз аз даромади шахсони воқеии минтақаҳои озоди иқтисодӣ мутобиқи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мустақилона ҳисоб ва пардохт карда мешаванд.

4. Андоз аз даромади шахсони воқеӣ барои мутахассисони хориҷӣ - ғайрирезидентони Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тартиби дар Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраргардида пардохт карда мешавад.
5. Пардохти пурра ва саривақтии андози иҷтимоӣ ва андоз аз даромади шахсони воқеии минтақаҳои озоди иқтисодиро  мақомоти андоз назорат мекунад.
6. Даромади бадастомадаи сармоягузорони хориҷӣ ва музди меҳнати коргарони хориҷӣ, ки бо асъори хориҷӣ пардохт шудааст, бидуни монеа метавонанд ба хориҷи кишвар интиқол дода шаванд ва дар ин маврид онҳо аз андоз озод мебошанд.

7. Имтиёзҳои андозӣ танҳо ба он қисми фаъолияти субъектҳо, ки дар ҳудуди минтақаи озоди иқтисодӣ анҷом дода мешаванд, амал мекунанд. Андозбандии фаъолияти берун аз ҳудуди минтақаҳои озоди иқтисодӣ дар асосҳои умумӣ мутобиқи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон  амалӣ мегардад.

8. Субъектҳои минтақаи озоди иқтисодӣ андозсупоранда буда, баҳисобгирии фаъолияти молиявию хоҷагидориро мустақилона пеш мебаранд.

9. Дар ҳудуди минтақаи озоди иқтисодӣ объектҳои андозбандӣ, ки ба субъектҳои  минтақаи озоди иқтисодӣ тааллуқ надоранд, мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон андозбандӣ карда мешаванд.

Минтақаи озоди иқтисодӣ “Суғд”

Минтақаи озоди иқтисодии “Суғд” дар шаҳри Хуҷанд ҷойгир буда, масоҳати он 320 гектарро ташкил медиҳад. Дар Минтақаи озоди иқтисодии “Суғд” 18 субъект ба қайд гирифта шудааст, ки аз онҳо 11 субъектро корхонаҳои ватанӣ ва 7 субъектро корхонаҳои муштарак бо иштироки корхонаҳои Тоҷикистону-Лаҳистон, Русия, Кипр, Туркия ва Чин ташкил медиҳад. Дар МОИ “Суғд”махсулот бо монанди гелио коллекторҳои офтобӣ, қубурҳои пластикӣ, ноқилҳои барқӣ, рангҳои деворӣ ва колерҳо, профилҳои пластикӣ барои дару тиреза, куттиҳои пластмасӣ барои нигоҳдоштани меваҳои тару тоза, истеҳсоли маҳсулоти гӯштӣ ва ғайраҳо истеҳсол карда мешавад.

Дар моҳҳои январ-сентябри соли 2013 дар Минтақаи озоди иқтисодии “Суғд”, 9 корхонаи саноатӣ фаъолият намуда, ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти саноатӣ 29422,9 ҳазор сомониро ташкил кард. Аз он ҷумла корхонаҳои саноати ҶММ “Реал” ба маблағи 2684,6 ҳазор сомонӣ, ҶММ “Фучен Миндонг”- 413,2 ҳазор сомонӣ, ҶММ “Равзана Пластик”- 2419,0 ҳазор сомонӣ, ҶММ “Некон” ба маблағи - 207,5 ҳазор сомонӣ, КМ “Силкоат Бойя”- 6167,1 ҳазор сомонӣ, КМ “ Стар Пласт”- 8650,6 ҳазор сомонӣ, ҶММ “Сохтмони идоракунии №-1” 80,1 ҳазор сомонӣ, ҶММ КМ “Офарин алюминиум”-7988,8 ҳазор сомонӣ, ҶММ “Саҳи Хуҷанд”- 812,0 ҳазор сомонӣ маҳсулот истеҳсол намудаанд.

Дар моҳҳои январ-сентябри соли 2013 дар Минтақаи озоди иқтисодии “Суғд”, ҶММ “Дусти Амирхон” ба маблағи 439,2 ҳазор сомонӣ, ҶММ КМ “Скорут Таҷ”- 200,0 ҳазор сомонӣ, ҶММ КМ “Офарин Алюминиум”- 9076,4 ҳазор сомонӣ, филиали ҶММ “ Триада” – 1426,8 ҳазор сомонӣ, ҶММ “Кристал Мозаик”- 653,0 ҳазор сомонӣ, ҶММ “ Насоскомплект” ба маблағи -736,5 ҳазор сомонӣ, ҶММ”Хизмати”- 80,9 ҳазор сомонӣ, ҶММ “Азияхимпродукт” ба маблағи 556,1 ҳазор сомонӣ корҳои хизматрасонии пулакӣ ва гардиши савдоро иҷро намуданд.

Минтақаи озоди иқтисодӣ “Данғара”

Минтақаи озоди иқтисодии “Данғара” дар ноҳияи Данғараи вилояти Хатлон ҷойгир буда, масоҳати он 521,3 гектарро ташкил медиҳад. Дар моҳҳои январ-сентябри соли 2013 дар Минтақаи озоди иқтисодии”Данғара”, ҶСШП “Ю и Ф сервис” ба маблағи 265,7 ҳазор сомонӣ маҳсулот истеҳсол карда шудааст.

Минтақаи озоди иқтисодӣ “Ишкошим”

Минтақаи озоди иқтисодии “Ишкошим” дар ноҳияи Ишкошими ВМКБ ҷойгир буда, масоҳатион 200 гектарро ташкил медиҳад. Дар моҳҳои январ-сентябри соли 2013дар Минтақаи озоди иқтисодии Ишкошими ВМКБ барои сохтмони иншоотҳо 396, 4хазор сомонӣ маблағ аз худ карда шудааст.

Минтақаи озоди иқтисодӣ “Панҷ”

Минтақаи озоди иқтисодии “Панҷ”дар ноҳияи Қумсангири вилояти Хатлон ҷойгир буда, масоҳати он 401,6 гектарро ташкил медиҳад. Дар Минтақаи озоди иқтисодии “Панҷ”6 субъект ба қайд гирифта шудааст, вале истеҳсоли маҳсулот ба қайд гирифта нашудааст.

Воридшавии Тоҷикистон ба чунин созмони бонуфузи байналмилалӣ як иқдоми мусбат ба ҳисоб меравад. Ин омил метавонад такони хуб барои бознигарии куллӣ дар тамоми соҳаҳоии қтисодиёт гардад. Яке аз шартҳои асосии устувор намудани мақоми худ дар ин созмон ба вуҷуд овардани шароити хуби рақобатпазирии мол ва соҳаҳои хизматрасонӣ мебошад. Яке аз шартҳои дигар ин ҳифзи истеҳсолкунандаи ватанӣ ва пурзур намудани имкониятҳои содироти ба ҳисоб меравад. Инро метавон ҳамчун омили хуби узвият дар СУС пазироӣ намуд. Бояд зикр дошт, ки яке аз ҷиҳатҳои мусбии узвият дар СУС – поён рафтани нархи молҳои истеъмолӣ мебошад.

Албатта, танҳо бо пайгирии чораҳои тарификатсиякунонӣ дастгирии истеҳсолкунандагони дохилӣ имконнопазир аст. Бо ин мақсад бо эҳтимолияти болоравии рақобатпазирӣ баъд аз ворид гаштан ба СУС Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба мутобиқнамоии иқтисодиёти мамлакат ба шароитҳои нави рақобатпазирӣ дар арсаи байналмилалӣ аҳамияти махсус зоҳирнамуда, Барномаи махсусро оид ба мутобиқнамоии иқтисодиёти кишвар ба шартҳои СУС кор карда истодааст. Дар ин Барнома бо мақсади ҳифзи манфиатҳои миллии давлат як қатор чораҳои амалӣ дар самти ислоҳоти базаи қонунгузорӣ, чораҳои мушаххас оид ба рушди соҳаҳои саноатии давлатӣ, ба мисли саноати нассоҷӣ, саноати истихроҷи маъдан, истеҳсоли молҳои ниёзи мардум ва ғ.., ки дар арсаи байналмилалӣ рақобатпазир ҳастанд, андешида шудаанд.

Натиҷаҳои мусбии узвият дар СУС аллакай ба назар мерасанд, аммо дастовардҳои иқтисодии куллӣ дар ин самт танҳо дар дарозмуддат метавон арзёбӣ намуд.

Омилҳои асосии муҳиммияти узвияти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар СУС инҳоянд:

- имконияти бадастории реҷаи бештари мусоид, ки ба ҳамаи давлатҳои аъзо кафолатшудааст, ки ин аз имзо намудани созишномаҳои сершумори дуҷониба озод менамояд;

- Ба амал овардани принсипи савдои озод, ки ҳамамонеаҳои манфӣ ва дискриминатсияҳоеро, ки дар тиҷорати байналмилалӣ бар зидди ҷумҳурӣ мебароянд, бартараф менамояд;

- Устувор намудани шаъну шарафи ҷумҳуриро ҳамчун шарики боэътимод, ки ба ҷоришавии сармояҳои хориҷӣ мусоидат менамояд;

- Роҳёбӣ ба ахбороти байналмилаии тиҷоратии фаврӣ, ки ба коркарди сиёсати тиҷоратию иқтисодии босамар имконият фароҳам меорад;

- Гузаронидани машваратҳо бо ҳама давлатҳои аъзои СУС, ёфтани шарикҳои эҳтимолии тиҷоратӣ ва бозорҳои нави фурӯши маҳсулотҳои ватанӣ ва ғайра;

- Тоҷикистон ба системаи судии СУС ва ба имконияти маҷбуран иҷро намудани қарорҳо роҳмеёбад. Аъзогӣ дар СУС устуворӣ ва озодии қонунгузориро кафолат медиҳад, ки дар меъёрҳои бисёрҷонибаи қонунгузорӣ асос меёбад. Худ аз худ ин омили майлнокии давлат ба сармояҳои хориҷӣ мегардад;

- Имрӯзҳо бар зидди Тоҷикистон чораҳои хосияти дискриминатсионӣ дошта амалӣ карда мешавад, ки дастрасии молҳои ватаниро ба бозорҳои ҷаҳонӣ маҳдуд менамояд. Узвият дар СУС метавонад ба поён бурдани тарифҳо ва аз байн бурдани маҳдудиятҳои таҳвили молу хизматрасониҳо мусоидат намояд;

- Интихоби васеътари молу хизматрасониҳо ва бешубҳа афзалияти системаи тиҷорати озодбароии истеъмолкунанда. Ба ғайр аз маҳсулотҳои тайёри хориҷа, боз маҳсулоту хизматрасониҳои ватание, ки феҳристи онҳо бо пастшавии нарх аз маҳсулотҳои воридотӣ васеъ мегардад. Рақобати воридотӣ истеҳсоли самараноки дохиларо ҳавасманд менамояд ва бо ин восита нархро паст намуда, сифати маҳсулотҳои истеҳсолшударо баланд менамояд;

- Зиёд намудани буҷети давлатӣ аз тарафи фаъолияти содироткунандагони бомуваффақият, ки паҳн намудани захираҳои иловагӣ ва ёрӣ додани дигар ширкатҳое, ки бо рақобати хориҷа рӯ ба рӯ шудаанд, зиёд намудани истеҳсол, васеъ намудани миқёси истеҳсолот, зиёд намудани рақобатнокии дохила ё ин, ки гузаштан ба дигарнамуд фаъолиятҳо;

- Ҷоришавии сармоя ба ҷумҳурӣ, алалхусус, дар шакли сармоягузориҳои мустақим, ки ҷойҳои кори навро барпо намуда, некӯ аҳволии халқро зиёд менамояд;

- Системаи СУС имкониятҳои ҳамаи давлатҳои аъзоро баробар намуда, ҳуқуқи овоздиҳиро ба давлатҳои хурд медиҳад, бо ҳамин тариқ ҳукмфармоии давлатҳои азимро маҳдуд намуда, ки дар ҷараёни гуфтушунидҳои тарафайн ногузор мешуд. Илова бар ин, давлатҳои хурд иттифоқҳо барпонамуда, метавонан ба муваффақиятҳои комил ҳангоми гуфтушунидҳои дутарафа гарданд.